#MeToo kvenna í stjórnmálum

Sögur kvenna í stjórnmálum
#metoo
Við erum hættar að þegja!
1. Þú hefur ekkert með það að gera með að fara í framboð sagði þéttur karlkyns
frambjóðandi við mig. Hann hélt áfram – þu þarft hið minnsta að létta þig um
20 kiló – svo þarftu nú að lækka röddina um nokkur desibil; það vill engin
öskrandi konur á þing. Svo verðuru að hafa eitthvað sexapíl.
2. Ég gæti talið upp ótal atvik, þar sem lítið var gert úr mér, mér ýtt til hliðar og
sagt hreinlega að ég hefði ekki vit á ýmsu, sem ég vissi fullvel að ég var betur
inn í en sá sem talaði. Ég lenti í ágangi, símtölum og var króuð af í hornum
þar sem ég t.d í eitt sinn var gert ljóst að ég ætti að vera” góð” við
viðkomandi, þá myndi mér ganga betur. Treysti mér ekki til að segja frá
alvarlegusta atvikinu, en það varð í raun til þess að ég hætti nánast afskiptum
af pólitík og flutti úr bænum mínum. Þegar umræðan í kringum #metoo# hófst,
gróf ég í skúffunni minni og tók upp gullfallegt armband sem ég hafði ekki
notað síðan þetta allt gekk yfir. Það er núna á úlnliðnum mínum og ég vil
muna, fyrirgefa ungu stúlkunni barnaskapinn og trúgirnina og ég, nú komin að
sjötugu, get hætt að bera innra með mér þessa skömm og kenna mér um að
ég varð aldrei nema efnileg og skila af mér áratuga langri skömm. Ég var flott
ung stúlka og kona og átti ekki að láta brjóta mig niður.
3. Ónefndur fyrrum formaður stjórnmálaflokks á einstaklega erfitt með að halda
augum sínum í augnhæð þegar hann á í samskiptum við konur. Við virðumst
allar vera með eitthvað sull á brjóstunum. ÓGÉÐ! og óþolandi.
4. Eftir umræðu í borgarstjórn þar sem ég talaði fyrir því að borgarstjórn álykta
gegn klámráðstefnu sem var fyrirhuguð á vegum erlendra aðila. Þverpólitísk
2
samstaða náðist en þegar ég kom heim biðu mín grófar nauðgunarhótanir
sem lögreglan m.a. rak í tölvu starfsmanna á líkamsrætastöð, engin leið var
að finna út hver bæri ábyrgð á þessu. Næstu mánuði var ég extra vör um mig
enda bjó ég á jarðhæð og var oft ein heima með lítið barn. Ég lét eins og þetta
hefði ekki haft áhrif á mig út á við en mér stóð ekki á sama og hugsaði mig
tvisvar um áður en ég fór í umdeild mál. Ég hélt samt áfram að berjast í sömu
málum og lét þetta ekki stoppa mig en ég vissi nú að fórnarkostnaðurinn gæti
verið öryggi mitt.
5. Var með þáverandi kærastanum mínum á fjármálaráðstefnu sambands
íslenskra sveitaf. Á fimmtudeginum var fengið sér öl; mikil gleði í
mannskapnum. Èg þarf að fara upp á hótelherbergi; fer í lyftuna –
stjórnmálamaðurinn hoppar inn í lyftuna. Við spjöllum, hann lætur mig vita að
honum þykir ég séxý, króar mig af í lyftunni, strikur upp kjólinn endar á
brjóstinu og ég frosin þegar hann rekur upp mig tunguna. Lyftan stoppar og
hann biður mig að koma með inn á hæðina því hann þurfi bara að fá að ríða
mér- ég sé búin að stríða honum nóg og lengi.
Sem betur fer kom kona að lyftunni og spurði hvort ég væri með dömubindi.
Èg laug og sagðis vera með upp à herbergi. Hún kom með mér upp; marg
spurði hvort allt væri í lagi þvi ég labbaði svo hratt. “Fann ekki” bindi og dróg
hana með mér niður þar sem við gengum beint á konuna hans sem spurði
eftir manninum sínum… èg ung og hrædd – sagðist bara ekkert eftir að hafa
séð hann.
6. Frá því að mér var bætt í þennan hóp í morgun hef ég verið mjög hugsi um
reynslu mína af stjórnmálum og ofbeldi þar innan. Ég las hverja færsluna á
fætur annarri sem ég gat vissulega, sem kona, tengt við. Samt fannst mér ég
ekki passa inn í þessar frásagnir og ég á erfitt með að skrifa undir
yfirlýsinguna vegna þess að mér finnst hún endurspegla of þröngan veruleika.
3
Ég slökkti því á tilkynningunum fyrir hópinn og ákvað að verja ekki orkunni
minni í að láta þetta trufla mig að sinni.
Svo las ég færsluna frá xx og skipti um skoðun. Ég hef ekki orku um þessar
mundir til þess að kafa djúpt í þessa reynslu en get raunar skipt út orðinu
‘útlensk’ fyrir fötluð í pistlinum hennar xx og lýst svipaðri reynslu. Í stjórnmálum
var ég ekki bara kona heldur ung fötluð kona. Þegar ég bauð mig fram fann ég
það sterkt að mörgum fannst ég bara vera með krúttlegan gjörning. Á alþingi
var aðgengi fyrir mig víða mjög erfitt og sumir þingmenn (af öllum kynjum)
sögðu mér stöðugt hvað ég væri dugleg, vildu vita hvort ég væri ekki þreytt,
klöppuðu mér á kinnina, hrósuðu mér fyrir að vera ‘máluð og allt’ og lýstu
undrun sinni á að ég gæti sagt eitthvað gáfulegt (sérstaklega ef það var um
eitthvað annað en fatlað fólk). Aðstoðarkonum mínum var bannað að vera hér
og þar í þinghúsinu þó svo að ég þyrfti aðstoð þeirra og þurftum við að berjast
fyrir því að látið yrði af þeim reglum. Á vettvangi stjórnlagaráðs og þegar ég
tók þátt í flokkapólitík gat ég aldrei verið viss um að aðgengi að viðburðum (til
dæmis félagslegum) væri í lagi sem gerði það að verkum að ég þurfti oft frá að
hverfa.
Kynferðisofbeldi? Já. Sexismi? Já. Ableismi? Já. Smánun? Já. Athugasemdir
um útlit mitt? Já. Útilokun? Já. Hatursorðræða um mig, verk mín og líkama á
netinu? Já. Að láta mig upplifa mig sem byrði á pólitískum vettvangi? Já. Ég
get tikkað í öll þessi box og fleiri til. Birtingarmyndirnar eru þó stundum ólíkar
út frá reynsluheimi mínum sem fötluð kona. Gerendahópurinn vissulega oft
ófatlaðir og fatlaðir karlar en líka ófatlaðar konur. Allt það fólk þarf að axla
ábyrgð. Mitt helsta bakland var í hópi fatlaðs fólks, einkum kvenna. En líka í
hópi samflokksfólks og ekki síður karla.
Ég er virkilega þakklát öllum þeim sem hafa haft hátt og fyrir þennan hóp. Það
er þó mjög mikilvægt, ef við ætlum að ráðast að rót ofbeldismenningar, að
gleyma alls ekki að þolendur hennar eru í ólíkri valdastöðu og með
mismunandi lífsreynslu í farteskinu. Það hefur áhrif á birtingarmyndir ofbeldis
og hvernig við vinnum gegn þeim.
4
7. Var á ferð með þingflokknum um landið þegar ákveðið var að fara á ball. Við
vorum öll keyrð í rútu. Ég kom inn í rútuna og þar voru engin sæti laus. Þá
grípur einn þingmaður flokksins og síðar ráðherra (giftur) í mig og skellir mér í
fangið á sér um leið og hann segir “hún er sætasta stelpan á ballinu”!
8. Síðan ég byrjaði að starfa í pólitík hafa nokkrir menn úr stjórnmálaflokknum,
og þá flestir giftir menn verið að senda mér skilaboð á kvöldin. Menn gera sér
upp misjöfn tilefni til þess að hafa samband. Segjast vilja hjálpa mér ef mig
vanti einhverja hjálp t.d. Ég velti því fyrir mér hvort að þeir vilji eiga inni hjá
mér greiða eða hvort þeir séu að sýna að þeir séu valdameiri. Svo koma
komment eins og: þú ferð nú í framboð er það ekki? Þú hefur allavega
kinnbeinin í það. (já stelpur, þið sem eruð með kinnbein, drífið ykkur í
framboð!) Svo hef ég líka fengið: þú ert nú með röddina í það, oh þessi rödd!
Einn af þessum mönnum veit ég til að hefur verið að hafa samband við fleiri
ungar konur í flokknum. Já ég er einhleyp, ung kona, en ég gekk ekki inn í
stjórnmálastarf til þess að hafa ofan af fyrir giftum mönnum sem eru ef til vill
orðnir leiðir á konunum sínum.
9. Eitt sinn, sem oftar, var ég í borgarstjórn. Ég vann mikla vinnu og lagði fram
tillögu um aukna áherslu á verkmenntun í 10 liðum. Ég lagði hana inn á
dagskrá eins og reglur kveða á um. Daginn fyrir borgarstjórn hringir einn
borgarfulltrúinn seint um kvöld og byrjar að öskra á mig í símann. Að hann
eigi að leggja þessa tillögu fram. Að hann sé fulltrúi hópsins í menntamálum.
Að hann sé ofar á listanum. Að ég eigi að hlýða. Og hann eigi að flytja þessa
tillögu. Öskrandi allan tímann.
10. Ég var einu sinni í Finnlandi á UNR sem er Ungmenna þing Norðurlandaráðs
sumsé þvert á alla flokka þegar ég mæti í kjól og hælum fyrir dinnerinn segir
hann NEI loksins sexy og sæt kona í vinstri pólitík, sama kvöld talaði hann við
nokkra aðra stráka um þetta og í hvert skipti sem ég og sænsk vinkona mín
gengum nálægt honum þá þurfti hann að kommenta á útlit okkar. Óþolandi og
5
gerði mig alltof meðvitaða um sjálfa mig, áttum svo eftir heilan dag af þinginu
og ég meikaði bara ekki að tjá mig daginn eftir á fundinum.
Annars á svipuðum event sat ég með nokkrum ungum konum af öllum
flokkum þar sem var farið yfir hvaða þingmenn væru mestu perrarnir á
þessum þingum.
Það er því miður þannig að flestar af ungu konunum sem taka þátt í þessum
þingum hafa lent í perraköllum og sumar hafa bara mjög grófar og ógéðslegar
sögur. Margar hafa fengið beina hótun um að pólitískur ferill þeirra yrði bara
ekki að neinu ef þær væru ekki til í að borga fyrir það einhvernveginn
11. Eftir umræðufund um málefni tengt Íraksstríðinu hélt hópurinn á bar og þar
sem ég sat og ræddi við stjórnmálamenn tvo og einn vin þeirra um mál
fundarins, fór vinurinn upp úr þurru að benda á hvað ég væri með fallega
brjóstaskoru. Mér þótti þetta augljóslega óþægilegt og bað hann um að hætta
þessu, en hann hélt áfram. Ég sat þarna klemmd á milli mannanna, enginn
kom mér til varnar, ég fór. Hvað hafði eiginlega gerst, í miðri málefna umræðu
var ég á svipstundu orðin hlutur í augum þriggja manna. Ég á fleiri svona
sögur.
12. Einu sinni stakk ég uppá því í jafnréttisnefnd að nefndin skoðaði möguleika
þess að setja konu í stað karls á nokkur valin gönguljós borgarinnar.
Fréttamenn fjölluðu um málið, umsvifalaust fylltust kommentakerfi netsins þar
var rætt hvað gera ætti við svona tilgangslausa stjórnmálakonu. Þar var
ýmislegt lagt til, margt snéri að því að koma vitinu fyrir mig á ýmsa vegu, enda
áttu konur augljóslega ekkert með að vísa fólki veginn, hvorki yfir götur né
annarstaðar.
13. Þegar maðurinn sem ætlaði sko að ala þig upp og tók sér stöðu mentors
gagnvart þér ungri í pólitík, byrjaði að áreita þig í nokkur ár en varð aldrei
ágengt, snýst gegn þér og vinnur markvisst í að bola þér út en tekst aldrei er
6
settur í uppstillinganefndina.
Í kjölfari tekur þú tekur ákvörðun um að hætta í stjórnmálum svo hann hafi
engin völd lengur gagnvart þér og þinni framtíð.
En hann vinnur samt.
Þeir vinna alltaf.
14. Er komin fram sagan af karlkyns borgarstjóranum sem fór með gamanmál í
fjölmennri veislu í Viðey á vegum borgarinnar? Þar fjallaði hann um
,,gangtegundir” kvenna. Þær hafa nefnilega bara tvenns konar gang:
frekjugang og yfirgang. Þetta var á þessari öld notabene.
15. Mætt á fund og stend við fundarborðið þar sem sumir eru sestir og aðrir ekki.
Allt í einu grípur hátt settur karl um mjaðmirnar á mér aftan frá og kreistir. Mér
brá svo að ég öskraði upp og hann kippir höndunum að sér og fer að hlægja
sem og aðrir sem þarna voru. Hann horfði á mig og sagði ,,ég stóðst þetta
bara ekki” …
16. Karlframbjóðandi/þingmaður tók að sér að vera ræðumaður kvöldsins á
eldrikarlakvöldi í íþróttafélagi. Hann ákveður að þar sé tækifærið til að deila
visku sinni og háttsemi og útnefna þá samstarfskonu á þingi sem hann vildi
helst sofa hjá. Þegar hann var búinn að því bætti hann í og sagði helsta kost
lágvaxinnar samflokkskonu sinnar vera þá að hún þyrfti ekki einu sinni að fara
á hnén fyrir formanninn…
17. I nefnd stoð eg upp og rissaði skyringar a ,,töflu,, til að fylgja eftir tillögu minni
– sem var samþykkt. I lok fundar vatt ser að mer bogarfulltrui og sagði eitthvað
a þessa leið. Flott þarna aðan. Rosalega sexy, en þu ert það nu alltaf.
Vonbrygðin voru mikil þvi eg helt hann ætlaði að hrosa mer fyrir tillöguna og
eg þurfti alvarlega að halda aftur af mer til að sla hann ekki unta undir. Sem
eg gat ekki þvi engin nema eg heyrði hvað hann sagði.
7
18. Mínar sögur skipta tugum af alls kyns hótunum, áreitni, og niðrandi og
kvenfjandsamlegum ummælum. Geiri heitinn í Goldfinger hvatti til að karlar
tækju sig saman og nauðguðu mér auk þess sem hann hvatti til mótmæla við
heimili mitt. Vegna baráttu gegn súlustöðum í Reykjavík sat ég undir alls kyns
hótunum frá “hagsmunaaðilum” ofl ofl.
Mikið var skrifað um þessi ummæli Gillz á sínum tíma í minn garð og fannst
sumum þetta mjög fyndið..
“Steinunn Valdís Óskarsdóttir, alþingismaður. Steinunn er portkonan sem vildi
breyta orðinu ráðherra í ráðfrú fyrir konur. Steinunn þarf lim og það strax. Á
hana Steinunni Valdísi dugar ekkert annað en lágmark tveir harðir og munu
Buka og Yao taka þetta verkefni að sér.””gefa þessum leiðinda rauðsokkum
einn granítharðan” “þessar dömur eru flestallar ógeðslegar auk þess að vera
geðsjúklingar” um feminista “Steinunn (Valdís) er portkona”.. “á hana dugar
ekkert minna en lágmark tveir harðir” um Steinunni Valdísi Óskarsdóttu
19. “Sæl
Þú stóðst þig mjög vel í Silfrinu. Má ég koma með eina ábendingu. Klæðstu
sem mest rauðu… Það myndast vel og það fer þér mjög vel”
Er í alvöru að hugleiða að kveikja í öllum rauðu fötunum í fataskápnum
mínum…(ef það væri nógu margt eftir).
20. Jón Gnarr, sem þá var borgarstjóri, var spurður að því í viðtali við frönsku
fréttastofuna AFP hvað hann skoðaði helst á netinu og svaraði Jón hlæjandi:
„Aðallega klám.“ Umræðan um þetta snérist meira um öfgar og tepruskap í
mér sem krafðist skýringa en hans dómgreindarskort.
21. Þegar ónefndur karl í flokknum mínum sagði að það væri frábært að ég
ætlaði að taka sæti á lista hjá flokknum, því það væri svo gott að hafa svona
“sæta og ljóshærða stelpu” á lista.
8
22. Fyrir margt löngu var kosning í miðstjórn flokksins. Konur höfðu verið
áberandi á fundi miðstjórnar og fengu góða kosningu í miðstjórnina. Eftir
fundinn heyrði ég gamlan og reyndan flokksmann segja hátt og snjallt á
ganginum: „Þetta er afleitt, ekkert nema konur og börn í stjórninni.“
23. Þetta er ekki ofbeldi en það fer óstjórnlega í taugarnar á mér að við öll látum
það viðgangast að karlar haldi um völdin. Á höfuðborgarsvæðinu er það of
mikið þannig í bæjarstjórnunum. Stjórn Sambands sveitarfélaga á
höfuðborgarsvæðinu er skipuð bæjarstjórum sem eru 5 karlar og 1 kona,
stjórn sambands íslenskra sveitarfélaga er með yfirgnæfandi hlutfall karla,
dæmi um fundi þar sem bara karlar sitja. Mér finnst það ekki eigi að líðast árið
2017, frekar en fjármálahópur ráðherra sem bara var skipaður körlum. Ef
þetta heldur áfram svona erum við áfram úti.
24. Upplifun og saga: Ég hef sem betur fer ekki reynslu af því að vera beitt
kynferðislegri áreitni eða töluð niður innan míns flokks – hef að vísu sjálf efast
mikið um stöðu mína innan flokksins, hvernig ég kom inn, oft haft það
hangandi yfir mér sjálfri að það hafi verið af því að ég er kona, ég sé hér í dag
af því að ég er kona… mínir eigin fordómar býst ég við.
En rosalega er magnað að sjá þó kraftinn sem hér birtist, þvert á alla flokka,
mér finnast það í rauninni forréttindi að fá að vera með ykkur
En þótt ég hafi ekki fengið að kynnast því á eigin skinni að vera kona í pólitík
og upplifa það að ég sé síðri en karlarnir í flokknum mínum að þá birtist það í
mínu nærumhverfi, hjá mínum eigin föður…
Föður mín finnst að ég eigi ekki að vera í þessari bölvuðu pólitík, hann þolir
ekki minn flokk og er á móti flóttafólki og hælisleitendum, líka sama um börnin
þeirra… nei ég á að hætta þessu og einbeita mér að því að vera góð
eiginkona, móðir og dóttir *gubb*
Mér gekk vel í prófkjörinu okkar núna síðast og var í 3. sæti í kjördæminu.
Hann var ekki stoltur af mér og röflaði bara um flóttafólk og að ég væri að
9
styðja flokk sem vildi lögleiða “ganja” (hans orð). Á kosninganóttinni birtir svo
litli bróðir minn selfi af sér og formanni annars flokks, á kosningavökunni… þá
var karlinn stoltur af syninum…
*andvarp*
Dóttir þín er í framboði – hún er ömurleg – sonur þinn fer á kosningavöku –
hann fyllist stolti!
25. Á landsfundi eitt sinn var ég ólétt og langt gengin (8 mán). Ég gekk um og
heilsaði fólki eins og hefðbundið er þegar einn fávitinn sem ég þekki eiginlega
ekkert kom upp að mér og strauk á mér kúluna og sagðist ekki vita neitt meira
æsandi heldur en óléttar konur.
Á sama fundi var gengið að mér og spjallað létt og svo lokað með (hafði heyrt
þetta nokkrum sinnum): “Það er svo þægilegt fyrir ykkur konur að taka bara
óléttuna á þetta þegar þið viljið hætta í pólitík”.
26. Þrjár sögur úr nýafstaðinni kosningabaráttu.
Mæti í grænum kjól á viðburð í tengslum við kosningarnar. Eldri maður kemur
að mér og segir: “Vertu sem mest í þessu græna pilsi í kosningabaráttunni”
með ákveðinn svip. Fór ekki í þennan kjól eftir það!
Er í vinnustaðaheimsókn með oddvita framboðsins (ég skipaði 2. sætið) á
karlavinnustað. “Flott hjá þér að hafa eina svona fallega með þér”. Ég svaraði:
“Ég er nú ekki í þessu til þess að vera til skrauts”.
Erum í annarri vinnustaðaheimsókn á karlavinnustað að dreifa bæklingum
með mynd af oddvita framboðsins ásamt formanni og varaformanni flokksins.
“Af hverju er ekki mynd af þér þarna? Þú ert miklu sætari heldur en…”.
27. Nefnd borgarinnar og embættismenn, hvorutveggja nær eingöngu konur
(fyrsta kynsloð kvenna með völd i borgarkerfinu) var i kynnisferð erlendis. I
rutu sagði X borgarfulltrui fyrir ihaldið i aratugi: Vinur minn Sverrir Stormsker
var að hringja i mig og segja mer það væri komið mjög gott orð yfir kvenkyns
raðherra. Það væri raðherfa. Nb þetta var örstuttu eftir að Johanna
10
Sigurðardottir tok við embætti forsætisraðherra. Eg sa rautt og skammaði
karlinn svakalega. Sagði ma að það læki bloð undan nöglum okkar
kvennanna – við hefðum haft svo mikið fyrir þvi að komast i þær stöður sem
við værum i. Karlinn moðgaðis – sem mer stoð a sama um. Verra þotti mer að
eini karlkyns yfirmaður stofnunar sem var i ferðinni marg bað mig um að biðja
borgarfulltruann afsökunnar -sem eg að sjalfsögðu gerði ekki. Borgarfulltruinn
hætti fljotlega i nefndinni. En eftir þetta syndi embættismaðurinn mer
fjandskap – dæmi um karla samstöðu
28. Einu sinni vorum við í vinnuferð þar sem átti að hrista saman hópinn. Einn
leikurinn var að raða nokkrum í röð og hver og einn átti að segja hvað þeim
fannst fallegt við hinn. Einn karlmaðurinn sagði “brjóstin” við unga stúlku á
listanum. Þegar allir voru búnir að segja átti að kyssa á staðinn sem þau völdu
fallegust (og ekkert hætt neitt við það).
29. í kosningunum 2010 var ég ólétt og settist í pallborði hjá hagsmunasamtökum
um menntun barna. við hliðina á mér settist þáverandi borgarfulltrúi sem þurfti
endilega að tjá mér áður en við hófum umræður í pallborðinu hvað honum
fyndust ófrískar konur sexí.
30. Þingmaðurinn í ferð erlendis horfði á barminn minn og sagðist alveg vilja
leggja sig þarna a milli.. klukkutima síðar var ég að koma af barnum og hann
gekk við hlið mer og lagðist upp að hlið mér með höfuð og lagði það á
brjóstunum mínum og stundi; leit svo á mig og sagði með hvolpa augum—-
kunningi minn kom aðvífandi og bað um að tala við mig… eg gekk út stuttu
síðar.
31. Var á barnum formaðurinn þáverandi kom aftan að mér, strauk rassinn á mér.
Ég brosti og gekk í burtu- hann elti mig að salerninu og spurði hvort hann ætti
ekki að koma inn. Ég hló var vandræðaleg en sagði nei. Þetta var ekki í fyrsta
ne síðasta skiptið sem þetta gerðist.
11
32. Nýverið sögðu tveir eldri karlar brandara á fundum sem ég sat. Fyrri er frá
félagafundi á Austurlandi og hljómar svona: einu sinni var maður að keyra frá
Reykjavík til Borgarness. Hann tekur upp konu sem ferðaðist á puttanum.
Hann segir henni að þetta sé skemmtileg tilviljun því hann hafi áður skutlað
óléttri konu í Borgarnes. Konan verður hálfmóðguð og segist ekki vera ólétt.
Þá segir maðurinn: “ekki ennþá, við erum nú ekki komin í Borgarnes”.
Seinni brandarinn var sagður í kaffihléi á Landsfundi flokksins og hljómaði
svona: Stjórnmálamaður er að fara ríðandi á milli bæja í ónefndri sveit fyrir
kosningar. Hann kemur að bæ nokkrum og hittir bóndann og spyr hann hvað
þau hjónin eigi mörg börn. Bóndinn segir að því miður séu þau enn barnlaus.
Stjórnmálamaðurinn segir þá: “við hljótum nú að geta reddað því. Haltu í
hestinn minn svolitla stund”, og svo fer stjórnmálamaðurinn inn í bæinn.
33. Ég var á pólitískri ráðstefnu fyrir hönd ungliðahreyfingarinnar minnar. Það var
skemmtun á laugardagskvöldinu. Eldri maður í valdastöðu á ráðstefnunni var
kominn vel í glas og við vorum ein eftir inni. Hann grínast með að reyna við
mig á “feminískan máta” því ég er svo mikill femínisti og lætur svo hverja
línuna á eftir annarri flakka. Ég hlæ vandræðalega. Maðurinn leiðir mig og ég
veit ekki hvernig ég á að bregðast við. Því næst leggur hann hendina sína á
lærið mitt og færir hana sífellt ofar. Ég gríp í hendina hans, tek hana af lærinu
mínu og segist þurfa að fara út að finna vin minn. Ég hef hitt manninn tvisvar
sinnum síðan þetta atvik átti sér stað. Í bæði skiptin hefur hann reynt eitthvað
svipað. Hann sendi mér einnig reglulega skilaboð í hálft ár eftir þetta og bað
mig meðal annars að hitta sig þegar hann var í Reykjavík til að fara yfir
eitthvað “stjórnmálatengt.”
34. Ég skrifaði grein um skaðsemi ákveðinna efna í plasti. Ég benti á tengingu
þeirra við ófrjósemi kvenna og þá staðreynd að þetta efni er að finna í ýmsum
vörum sem konur nota t.d. hjálpartækjum.
Ég fékk að heyra það í langan tíma á eftir þar sem ég mætti á fundi, frá
karlmönnum, að þeir gætu sko sýnt mér hvernig ég þyrfti ekkert að nota þessi
12
hættulegu hjálpartæki, þeir gætu kennt mér ýmislegt sem hefði ekki komið
fram í greininni sem ég skrifaði og snéri að þessum hluta og svo framvegis…
einn gekk það langt að segja hversu mikið þessi grein gerði fyrir hann, núna
þyrfti hann bara að hugsa um mig og það sem ég skrifaði til að fullnægja sér.
Hérna að neðan set ég skjáskot úr greininni, þennan hrikalega svæsna kafla
sem gaf karlmönnum leyfi til að tala svona við þá 23 ára stúlku:
35. Árshátíð bæjarfélags 2017: Veislustjóri og 3 skemmtikraftar. Allt karlmenn.
Fjórir karlmenn að skemmta öllu starfsfólki sveitarfélagsins ásamt mökum. Allir
utan einn, gerðu nær eingöngu út á neðanmittisbrandara. Okkur var gert að
sitja undir þessu, brosa, borða og hafa gaman. Haltu kjafti og vertu sæt.
36. Einn af upprennandi stjórnmálamönnunum er með margar „óstaðfestar“ sögur
um áreitni gangvart ungum konum. Innan flokksins var gert mál úr þessu og
reynt að láta hann sæta ábyrgð. Einhverjar konur gátu ekki hugsað sér að
starfa með flokknum vegna þessa manns. Ekkert kom útúr málinu og
maðurinn starfar í flokknum eins og ekkert hafi í skorist enda er svo rosalega
dramatískt að hefta pólitískan feril ungs manns þrátt fyrir sögusagnir.
37. Ég náði frábærum árangri í prófkjöri. Karlmaðurinn sem ég var í hvað mestri
samkeppni við, sagði við mig eftir að úrslitin lágu fyrir að svona hefði þetta nú
farið af því ég væri kona.
Ég á ótal sögur af smáatriðum sem lýsa fyriritningu og gera lítið úr konum/mér.
Mig langar lítið að vita af því sem sagt er um mig að mér fjarstaddri í ljósi þess
sem ég heyri að mér viðstaddri.
38. það var svona jólagleði, allur þingflokkurinn úti að borða með mökum. Eftir
matinn var fólk að færa sig og spjalla og svona og formaðurinn kemur sest við
hliðina á mér og er að segja eitthvað. Allt í einu finn ég hendi renna niður
13
bakið á mér og stoppa á rassinum. Vildi ekki vera með vesen, konan hans var
þarna. Stóð upp og færði mig, fullt af fólki sá þetta en enginn sagði neitt. Þetta
eyðilagði alla möguleika á eðlilegum samskiptum okkar á milli.
39. I eftirmiðdags jolagleði a vegum nefndar borgarinnar, sem eg sat i, sest annar
yfirmanna stofnunarinnar (stor og stæðilegur karlmaður) við hlið mer i sofa og
við ræðum um malefni stofnunarinnar. Allt i einu setur hann hendina utan um
mig, dregur mig að ser og stingur tungunni upp i mig. Eg beit hann i tunguna
og spurði hvern andskotann hann hefði verið að gera. Hann kunni ekki að
skammast sin heldur tuðaði eh um eg kynni ekki gott að meta. Sem betur fer
losaði borgin sig við hann stuttu siðar – með skipulagsbreytingu.
40. Í prófkjöri var panell frambjóðenda. Salur kjaftfullur. Það var þétt raðað bak við
borð fyrir panelinn. Einn meðframbjóðandi minn sat þétt við mig og óskaði mér
góðs gengis um leið og hann strauk lærið á mér allt of mikið og allt of
ógeðslega og allt of ofarlega. Gleymist aldrei.
41. Komment frá borgarfulltrúa á fagráðsfundi: þú átt ekki að vera í svona flegnu.
Það fer þér ekki. Er bara ekki þinn stíll, þú sem ert alltaf svo proper til fara.
42. Ég var í stjórn velferðar-íþrótta-jafnréttismála í bænum auk annara
trúnaðarstarfa. Óskað var eftir að ég ynni að jafnréttismálum fyrir bæinn og var
samið um allt nema laun. Tímann hafði ég nokkuð rúman en á þessum tíma
var ég nýbúin að eignast mitt fjórða barn. Var í launuðu starfi og aukastarfi við
skúringar. Við skil á skýrslunni lagði starfsmaður nefnarinnar (bæjarins) til að
greiða mér sama tímakaup og ég fékk fyrir skúringarna. Eftir smá umhugsun
samþykkti ég það með þeim fyrirvar að við myndum leggja tilögu hans fyrst
fyrir nefndina. Þá fölnaði hann og bauð mér fimmfalt skúringkonutextan eins
og hann kallaði það.
14
43. Komment frá karli eftir ræðu sem ég helt var “þú ert alltaf svo falleg að ég bara
heyri ekkert sem þú segir því ég fer allaf að hugsa um það”
44. Eitt sem hefur farið mikið í taugarnar á mér og ég tel hindra eðlilega
framgöngu kvenna í stjórnmálum er þessi áhersla á “ungu flottu” konuna. Veit
ekki hversu oft ég hef heyrt þetta og svo verið hvött til að sækja harðar og
hraðar fram af því að það sé svo gott að fá svona “unga og flotta” konu til
valda. Ég þoli ekki þennan dulda draum fólks um ungu flottu valdakonuna –
með aldri kemur viska og gamla vitra konan er síst verri. Held að við brennum
frekar út ef okkur en endalaust ýtt fram áður en við rennum út.
45. Stuttu eftir að ég eignaðist eldri dóttur mína fór ég í prófkjör, landaði 3. sæti á
lista og við tók kosningabarátta. Ég var ýmis með dóttur mína með mér eða
skaust afsíðis til að mjólka mig þegar hún var heima með pabba sínum.
Undantekninga lítið var ég spurð hver væri að hugsa um barnið, þar sem rúm
2000 ár eru liðin frá síðustu skráðu meyfæðingu, svona í sögunni amk, fannst
mér þetta fáránleg spurning, því barnið ætti jú pabba. Verst fannst mér þó
kommentin um að “unga konan” á listanum væri ekki nógu sexý, það væri
ekkert sex í því að vera með nýbakaða móður í framboði.
46. Ég er nýkjörin formaður í nýju kjördæmisfélagi flokks í. Öflugt félag strax,
fundarherferðir, umræður og stuð…. ýmsir karlmenn meika mig ekki og eru
sífellt að reyna að skrúfa mig niður.. .. nokkrir ganga lengra, niðrandi komment
og niðurrif, örfáir en fleiri en tveir, káf og tilraunir til að komast lengra…. Engum
tókst en hafði þau áhrif að mig langaði ekki að vera í forystu…þeirra….
47. Í aðdraganda prófkjörs voru margir karlmenn æstir í að fara í efstu sætin. Ég
var eina konan sem kom til greina í slaginn. Einn karlmaðurinn hafi reynt mikið
til að fá mig til að fara í neðra sæti svo ég truflaði ekki hans baráttu. Ítrekað
15
sögðu stuðningsmenn hans við mig að ég væri frábær, og mikill
stuðningsmaður og “team player” en ég ætti auðvitað að bíða. Ég ætti að velja
mér málefni. Og fullt annað. Að lokum þegar ég tilkynnti að ég ætlaði í slaginn
við þessa karla þá fékk ég símtal: “Vinskapi okkar er lokið”
48. Ég er í sveitarstjórn og þegar ég kem hlaupandi inn á fund og fæ mér sæti sé
ég að karlkyns oddviti annars framboðs glottir og horfir á mig og segir svo “ég
er ekki vanur að sjá þig í svona miklum fötum”..
49. Ungliðahreyfing stjórnmálaflokks. Ný í starfinu. Einn aðili sem áreytti mig
sérlega mikið – “Ég ætla að sofa hjá þér þegar konan mín deyr” (Hún var ólétt –
ekki dauðvona)
50. ég var í opinberri heimsókn erlendis, eina konan í íslensku sendinefndinni,
sem samanstóð af ráðherra, aðstoðarmanni, ráðuneytisstjóra, sendiherra og
embættismanni. Í heimsókn í fjármálafyrirtæki voru að auki fulltrúar úr
viðskiptalífinu með okkur. Við stilltum okkur upp í röð til að heilsa og ég var í
miðri röð. Þegar röðin kom að mér færðu þeir, sem voru að heilsa okkur, sig út
á enda hinum megin og byrjuðu að heilsa úr þeirri átt en hættu þegar röðin
kom aftur að mér. Slepptu því semsagt að heilsa mér þótt ég væri með útrétta
hönd. Ég var furðu lostin og algjörlega miður mín. Þegar ég nefndi þetta við
mína menn eftir á voru þeir rosa hissa. Höfðu ekki tekið eftir neinu.
51. Hann var á þeim tíma aðstoðarmaður ráðherra og við vorum í óformlegum
hittingi að loknum fundi ásamt samstarfsmanni hans (aðstoðarmaður annars
ráðherra) og utanaðkomandi félaga þeirra. Höndin á honum var allt í einu
komin á lærið á mér og nánast upp í klof. Ég færði mig undan þannig að hinir
urðu augljóslega varir við hvað var í gang. Enginn þeirra brást við
aðstæðunum, þeir létu bara eins og ekkert væri. Ég fór heim.
16
Í mörg ár velti ég þessu ekkert meira fyrir mér, enda ekkert “alvarlegt atvik”.
Mjög klassískt að hugsa þannig, upplifa sig heppna að hafa sloppið við
eitthvað verra. Það var ekki fyrr en ég fór að heyra allar hinar sögurnar af
honum sem samhengið rann upp fyrr mér. Enn einn karlinn að misnota vald
sitt gróflega. Hann er nefnilga þekktur fyrir að stunda það að áreita konur um
leið og hann er kominn í glas. Eftir að hann svo fór í meðferð er eins og hann
hafi sjálfkrafa fengið syndaaflausn og að þessi hegðun hafi aldrei verið hluti af
honum, þrátt fyrir að fjöldi kvenna hafi upplifað áreiti af hans hálfu. Að mér
vitandi hefur þetta ekki verið rætt sérstaklega innan flokksins þó ég viti ekki
betur en að þetta sé nokkurn veginn almenn vitneskja þar. Hann er giftur sem
ég veit ekki hvort ýtir undir það að allir kóa með honum, án þess að það afsaki
eða útskýri neitt.
Hann gegnir ennþá trúnaðarstörfum fyrir flokkinn.
52. Samstarfsmaður í stjórnmálaflokki kemur aftan að mér og strýkur mér niður
bakið og niðrá mjaðmasvæði. “Mikið ertu nú blómleg og fín” – Ég var tæplega
þrítug, klædd í blómakjól og komin tæpa 8 mán á leið
53. Ég get ekki talið upp öll þau skipti sem mér hefur beint og óbeint verið hótað
nauðgun vegna skoðana minna. Ég hef engan áhuga á að hafa það eftir, en
ég hef oft lesið um allskonar hluti sem ég hefði gott af og hvernig væri nú best
að þagga niður í mér.
54. Ég var framkvæmdastjóri þingflokks í tvö kjörtímabil og aðeins einu sinni fór
þingmaður yfir strikið – tók aðeins of „vinalega“ utan um mig í þingflokksveislu.
Sennilega ótrúlega vel sloppið miðað við aðstæður.
55. Starfsmaður stjórnmálaflokks stoppaði ungliða á leið á fund glottandi og
sagðist vita hvar hún ætti heima og hvaða símanúmer hún hefði.
17
56. Ég var í móttöku og allskonar fólk á staðnum. Mér finnst gaman og er að
spjalla við allskonar fólk, stend allt í einu við hliðina á eldri manni úr öðrum
stjórnmálaflokk sem ég þekki ekkert þannig. Ég heilsa samt og brosi og hann
snýr sér að mér og tekur í hendina á mér og dregur mig aðeins til hliðar, allt í
einu tekur hann utanum mig og ég finn að hendur hans eru útum allt. Ég losa
mig og brosi bara og fer að hlægja og færi mig og vonaði að enginn hefði séð
þetta.
57. Ég var starfandi borgarfulltrúi og kom inn sem varamaður á fund. Ég hafði ekki
áður setið fund í þessu herbergi og spurði því embættismanninn sem fór fyrir
málaflokknum hvar ég ætti að sitja. Hann sat við fundarborðið, glennti út
fæturnar, glotti og klappaði á annað lærið á sér: ,,Hérna”. Sagði hann. Mér var
gróflega misboðið. Þessi sami embættismaður er frægur fyrir að kalla konur:
,,vina”.
58. Á erlendri ráðstefnu (í gær) var ég að tala við ungan karlkyns stjórnmálamann
(hómófóbískan) um Pride gönguna og hvað mér þætti hún mikilvæg fyrir
réttindabaráttu hinsegin fólks og ætti því að vera haldin sem víðast og hann
spurði mig þá glottandi hvort ég væri tvíkynhneigð og hvort ég hefði sofið hjá
öðrum konum.
59. „Var í hóp sveitarstjórnarfólks í ferð þar sem allir gistu á sama hóteli. Það var
farið út að borða og eftir matinn fékk fólk sér drykk og bæjarstjóri í nálægu
sveitarfélagi sem ég þekki ekki neitt stakk upp á að við færum saman upp á
herbergi. Þegar ég neitaði setti hann upp fýlusvip og sagðist aldrei hafa fengið
neitun áður. Ég yrði bara að sofa hjá honum. Margir karlar voru við borið en
því miður engin kona sem var nógu nálægt til að heyra. Enginn sagði neitt. Ég
flýtti mér upp á herbergi þegar á hótelið var komið, skömmu síðar var bankað
á hurðina. Ég opnaði ekki og ekki í hin tvö skiptin sem bankað var. Ég hins
vegar svaf ekkert og var ekki í neinu formi fyrir pólitískar umræður daginn eftir
18
þar sem orkan fór í að forðast hann og svo skammaðist ég mín, skil það ekki
núna “
60. Háttsettur embættismaður var á leið í sjónvarpsviðtal og sagðist vera á leið
heim að skipta um föt. Var þá sagt að það væri óþarfi, það væri nóg að
hneppa bara aðeins frá.
61. Ég var valin í oddvitasæti á lista og karlmaður sem vildi sætið varð fúll. Hann
spyr mig hvort ég átti mig á því hversu harður heimur þetta sé, það séu menn
þarna úti sem muni alveg láta mig heyra það, og ég einstæð móðir – hver ætti
að hugga mig á kvöldin? Þetta var ekki 1979 heldur sirka 2014.
62. Langar að segja frá einni sögu tengdri svona aldursfordómum í pólitík. Ég var
á stórum fundi hjá stjórnmálaflokknum mínum, var þar í fyrsta skiptið sem
formaður flokksins í mínu bæjarfélagi og var þar með erindi. Mér fannst þetta
mjög valdeflandi að standa þarna í pontu og miðla minni reynslu og var ferlega
ánægð með mig. Þarna er ég 36 ára gömul (þetta var í fyrra). Í hádegishléinu
var fólk mikið að spjalla saman eins og gaman er að gera á svona
mannamótum. Svo rekst ég á einn sem ég þekki aðeins, þingmaður flokksins,
og ég fer að heilsa honum. Þá klípur hann í nefið á mér og segir “hvað segir
þú stelpa”! Og skyndilega fór ég úr því að vera valdefld 36 ára kona í að vera
12 ára niðurlægð stelpa. Ég var svo hissa og lítillækkuð og trúði ekki að hann
hefði virkilega gert þetta. Var eitthvað svo lengi að melta þetta að ég sagði
ekkert við hann um þessa óviðeigandi framkomu hans. Það situr enn í mér að
hafa ekki svarað fyrir mig.
63. Þú veist að kosningar eru í nánd þegar þú ferð að fá skilaboð frá hinum og
þessum körlum í kjördæminu þínu sem hafa allt í einu gríðarlegar áhyggjur af
19
því að þú ætlir þér eitthverja hluti og reyna að sannfæra þig um að þinn tími sé
ekki kominn eða einfaldlega liðinn eða að það sé þörf fyrir þig akkúrat þar sem
þú ert núna og borgi sig ekki að ætla sér hluti.
64. Óþolandi. Ég var beðin um að halda kynningu á svona 40 manna fundi. Þegar
ég mætti tók stjórnmálamaður utan um mig og strauk upp og niður mittið á mér
á óþægilegan máta. Ég sat við hliðina á honum allan fundin og lærið hans var
sífellt að koma við mitt, ég færði mig bara undan og hélt flottann fyrirlestur að
mér fannst. Eftir fundinn voru skipuleggjendur, stjórnmálamðurinn og
fyrirlesarar að ræða fundinn, ég kem með athugasemd og stjórnmálamaðurinn
bregst þá við með því að brosa yfirlætislega og klappa mér á kollinn.
65. Hef náð góðum árangri með flokknum mínum í sveitarstjórnarkosninum þar
sem ég er oddviti. Skýringarnar sem ég hef fengið á þessari velgengni frá
sumum körlum er sú að það sé svo frambærilegur karl í öðru sæti og
þingmaðurinn sem leiðir kjördæmið þakkar sér árangurinn því hann er svo
geðfelldur.
66. Þegar Jóhanna Sigurðardóttir var forsætisráðherra sat ég í bæjaráði fyrir
Samfylkinguna og var eina úr mínum flokki í ráðinu og í minnihluta. Næstum
hver einasti fundur byrjaði á því að sami karlkyns nefndarmaðurinn kom með
háðsglósur um Jóhönnu eða niðurlægjandi athugasemdir um hana og glotti
svo framan í mig og margir hlóu með. Ef ég svaraði að þá sagði hann: Vertu
ekki svona tilfinninganæm eða voðalega ertu viðkvæm…………..ég var farin
að hata þessa fundi og en lærði að það besta sem ég gat gert var að ignora
hann. Svo hætti Jóhanna og ég mæti á fund…….. og hann byrjar að tala um
hana. Þá gat ég ekki orða bundist og leit yfir hópinn og sagði…… Er hann eini
hér inni sem veit ekki að það er búið að skipta um ríkisstjórn og Jóhanna er
hætt?
20
67. Ég náði ljómandi góðum árangri í fyrsta prófkjörinu sem ég tók þátt í og endaði
á öðru sæti á lista. Þegar úrslitunum var fagnað stóð ég ásamt þáverandi
kærasta mínum á spjalli við mann sem óskaði mér til hamingju með
árangurinn og spurði svo kærastann: já ert það þú sem ert Mastermindinn á
bak við þetta?
68. Var á ráðstefnu á landsvísu, var í málefnhópi með manni frá mínu sveitarfélagi
þó ekki samflokksmanni. Við komum með tillögu að ályktun inn til hópsins,
þegar búin var að vera ágætis umræða og hópurinn er að klára störf sín segir
hann „Þetta er fínt að hafa konu með sér til að semja og skrifa ályktanir“. Ég
þagði, horfið á manninn og svo hina, enginn sagði neitt. Í hádegishléi kemur
ungur maður (samflokksmaður mannsins) sem var í hópnum til mín og
fordæmir hegðun mannsins.
69. Þegar ég var í framboði til Alþingis 2009 var ég klipin fast í rassinn af
einhverjum fávita sem mætti á opið hús. Ég upplifði það eins og honum fyndist
hann mega þetta þar sem ég væri í (fram)boði og ætti að þóknast
áhugasömum kjósendum.
Ég byrsti mig eitthvað við hann en fór ekki nálægt því að láta henda honum út
eða neitt slíkt. Held ég hafi ómeðvitað verið að passa uppá að búa ekki til senu
og vera óþægileg og skemma fyrir framboðinu.
Við erum mikið búnar að ræða hérna um “ungu og glæsilegu konurnar” sem
eru taldar svo æskilegar í pólitík; sem er bara skýrt dæmi um hlutgervingu
kvenna. Þessi litla saga hérna að ofan er af sama meiði. Búið að gera konur
að einhverjum hlutum sem mega þá vera almenningseign fyrst þær eru að
bjóða sig fram á opinberum vettvangi.
70. Ég var kosin í ungliðahreyfingu nýstofnaðs flokks fyrir mörgum árum síðan (ég
þá rúmlega tvítug). Ég hafði ekki boðið mig fram til stjórnar heldur frétti ég af
því frá ókunnugri manneskju að ég sæti nú í stjórninni.
Eftir að sannfæra mig um að þetta kæmi ekki fyrir aftur og djúpt samtal við
21
formanninn ákvað ég að halda stjórnarsætinu því mig langaði að gefa þessu
séns. Ég var á fyrsta fundi kosin gjaldkeri nýstofnaðrar hreyfingarinnar. Á
fyrsta fundi mínum sem gjaldkeri var mér tilkynnt um að annar gaur myndi líka
vera gjaldkeri félagsins með mér af því að ég var svo reynslulítil. Þá var ég
búin að vera gjaldkeri félagasamtaka til nokkurra ára. Ég mætti aldrei aftur á
fund og tók aldrei þátt í starfinu eftir þetta.
71. Ég sá um skipulag á öllum mögulegum viðburðum hjá flokkinum mínum. Eitt
skipti eftir vísindaferð og gestirnir voru farnir var ég að klára að taka til.
Þingmaður frá okkur og annar (ungur)karl voru þarna og var galsi í okkur
öllum. Þingmaðurinn faðmar mig skyndilega alveg innilega þannig að við
dettum ofan í sófa, hann liggjandi ofan á mér með allan sinn þunga. Svo kyssir
hann mig á hálsinn og kinnina. Ég hló þetta af mér en fór heim og brotnaði
niður og gat lengi vel ekki horfst í augu við hann eða umgengst hann í starfi
flokksins.
Þegar ég reyndi að ræða þetta við hinn karlinn hló hann bara og sagði að ég
hefði nú alveg fílað þetta, svona myndarlegur maður eins og X. Það væru nú
allar konurnar í flokknum heitar fyrir honum.
Hann er (enn) dáður og elskaður þingmaður.
72. Í stjórn sem ég var í (ég var yfirleitt eina konan) ákváðu karlarnir í stjórninni að
hittast hálfri klukkustund fyrir fund – og létu mig ekki vita. Þeim brá virkilega
þegar ég frétti af þessu og mætti- ekki síst embættismaðurinn.
73. Ég hef setið í fjölda nefna og stjórna. Í einni stjórninni var óþolandi oft sem ég
þurfti að taka hönd manns sem sat við hliðina á mér, af hnéinu/lærunu á mér –
þessi stanslausu grip í mann eru virkilega þreytandi!
74. Þegar ég var nýbyrjuð í pólitík og var mjög virk og dugleg í kosningabaráttu
2009 þá frétti ég af dips keppni tveggja manna í baráttunni um mig. Ég hló
bara af þessu þegar mér var sagt frá þessu(þorði ekki öðru og vildi ekki vera
leiðinleg) en mér leið alltaf svo illa yfir þessu. Var ég ekkert annað en einhver
22
hlutur fyrir þeim, hafði ég ekkert annað að bera en að vera sæt og ung. Glatað!
75. Á fyrsta kjörtímabilinu sem ég sat í bæjarráði (í minnihluta) En ég var líka
formaður jafnréttisnefndar og nefndin lagði til að gerði yrði úttekt á
launamálum hjá bæjarfélaginu m.t.t. jafnra launa. Málið kom til bæjarráðs og
eftir talsverða umræður spurði einn bæjarráðsmaðurinn mig: Af hverju eru
konur að fara út á vinnumarkaðinn og ….. af hverju getið þið ekki verið heima
og verið sætar. Svo ég spurði hann hvort hann vildi vera heima og vera sætur?
Tillagan var ekki samþykkt.
76. Eitt skipti í bæjarstjórn tók ég upp mál, munnlega, sem ég taldi mjög mikilvægt
að fara að vinna að. Umræður héldu áfram en enginn tók undir með mér. En
svo brá við að bæjarstjórinn nefndi þetta sama mál og þá tóku 5 bæjarfulltrúar
undir með honum. Síðan kom kaffihlé og þá vakti ég athygli þeirra kvenna sem
höfðu tekið undir með bæjarstjóranum að ég hefði reifað málið á undan
bæjarstjóranum. Þær höfðu ekki áttað sig á því. Samfélagsmótun hefur
talsverð áhrif á okkur og við konur þurfum líka að gæta þess að hlusta jafn
gaumgæfilega á konurnar.
77. Á fundum þar sem ég var í stjórn kom það varla fyrir að ég hitti þessa karla
(allir talsvert eldri en ég) án þess að það væri rætt um útlit mitt s.s. hefur þú
fitnað eða hefur þú grennst. Það skánaði eftir að ég fór að spyrja þess sama.
78. Þegar ég var nýbyrjuð í pólitík og var mjög virk og dugleg í kosningabaráttu
2009 þá frétti ég af dips keppni tveggja manna í baráttunni um mig. Ég hló
bara af þessu þegar mér var sagt frá þessu(þorði ekki öðru og vildi ekki vera
leiðinleg) en mér leið alltaf svo illa yfir þessu. Var ég ekkert annað en einhver
hlutur fyrir þeim, hafði ég ekkert annað að bera en að vera sæt og ung. Glatað!
79. Ég var í fyrsta sæti í mínu bæjarfélagi (forseti bæjarstjórnar og varabæjarstjóri)
og hafði bætt við manni í síðustu kosningum. Þá kom einn framkvæmdastjóri
sem mætti á vikulega fundi og sagði við mig: Við þurfum að fá karlmann í
23
fyrsta sætið næst. Jæja sagði ég. Finnst þér ég ekki hafa staðið mig. Jú sagði
hann en það er betra að tala við karlmenn.
80. Fyrir þremur árum var ég í starfsnámi hjá Eftirlitsstofnun EFTA. Allir
starfsnemarnir áttu það sameiginlegt að vera frekar reynslumiklir á aldursbilinu
25 – 32 ára, 4 stelpur og 2 strákar.Í jólalönsinum var fólk búið að fá sér aðeins í
glas og ég og starfsneminn (stelpa) sem deildi með mér skrifstofu sátum á
borði með nokkrum frekar hátt settum karlkyns starfsmönnum – það kom til tals
að á hverju ári væri gerður listi yfir kvk starfsnemana og þeim gefin stig eftir
hversu heitar þær voru.Þeir voru rosalega hissa hvað við brugðumst illa við,
skildu ekkert hvað var niðurlægjandi við þetta – því við fengum jú fína einkunn
að þeirra sögn.
81. Eitt skiptið fór ég út á land á miðstjórnarfund og þar var einn giftur þingmaður
að reyna við mig á skemmtun um kvöldið. Mér tókst að losna við hann og fór
að sofa. Í a.m.k. einn klukkutíma stóð hann og barði á dyrnar hjá mér. Þetta
var óskemmtilegt.
82. Ég var eina konan á lokuðum fundi, kom með tillögu sem snerist að
jafnréttisbaráttu kvenna. Þetta reyndist þeim erfitt og fóru þeir í mikla vörn,
kjörnir fulltrúar sem og embættismenn. Ég spurði hvort það væri þá raunin að
þeir treystu ekki konum á hinu pólitíska sviði, það var að sjálfsögðu ekki til að
bæta andrúmsloftið. Eftir mikið tuð og pirring lagði ég til að það yrði kosið um
þessa tillögu, þeim væri velkomið að fella hana en tillöguna legði ég fram. Að
sjálfsögðu var ekki kosið um tillöguna og hún lögð fram og samþykkt, það
hefði fallið á glansmyndina út á við að koma hreint fram.
– Í framhaldinu var þess gætt að málið náði ekki tilsettum árangri.
83. Fyrir 20 árum tók ég þátt í prófkjöri (sveitastjórn) fyrir ný stofnaðan flokk og
náði fimmta sæti. Mér var talið trú um að þarna væri reyndara fólk og það væri
betra fyrir flokkinn ef það færðist ofar á listann og endaði ég í íþrótta nefnd.
Þar var tekið á móti mér með lófataki (allt karlmenn) eftir að einn karlmaðurinn
24
kleip í rassinn á mér og spurði hvaða vit ég hefði eiginlega á íþróttum.
84. Að taka þátt í prófkjöri var ávísun á að þurfa “þola” kossa, þukl og faðmlög frá
flokksMönnum, helst með bros á vör, (annars myndu Þeir ekki kjósa þig).
85. Þingmannsfrú.
Það fer afskaplega í taugarnar á mér þegar er gert lítið úr maka þingkvenna
vegna stöðu þeirra.
Upplifði þetta oft þegar ég var á þingi.
Oft eins og ég ætti að skammast mín fyrir að “setja” maka minn í þessa stöðu.
Var oft spurð hvernig honum litist á að ég væri í þessu starfi og hvort honum
væri sama ef ég færi aftur fram.
Hann fékk á sig athugasemdir ef hann gerði eitthvað fyrir mig sem aðrir urðu
vitni af t.d. keyrði mig á viðburð eða kom með gögn sem ég gleymdi heima, þá
var “þingmannsfrúin að störfum” og hann var “vel upp alinn hjá mér”… af því
það gat ekki verið að hann reyndi að gera eitthvað af fúsum og frjálsum vilja til
að styðja mig í starfi.
Eins og að maðurinn minn ætti að skammast sín fyrir það í hvaða stöðu ég var
eins og það gerði lítið úr honum að ég væri á þingi.
Að það væri karlmannlegt að vera þingmaður og það gerði stöðu maka svo
kvennlæga s.s. tengt við undirgefni, þjónustu og ómerkilegri stöðu í
sambandinu.
Eins og karlmenn hefðu þörf til að minna mig á með svona athugasemdum að
hann ætti að vera “karlmaðurinn” og ég væri að grafa undan því.
86. Það er maður í flokknum sem ég hef þekkt í nokkur ár, hann er töluvert eldri
en ég en við höfum bæði verið virk í flokknum í nokkurn tíma. Hann hefur oft
sagt að hann langi að sofa hjá mér og ég hef sagt greinilega að ég hafi ekki
áhuga á því margoft. Við erum á ráðstefnu og gistum á sama hóteli og hann
kemur og bankar hjá mér á hurðina, ég opna enda erum við vinnufélagar en
þá girðir hann niðrum sig… Mér tókst að koma honum út en sat eftir með
25
skömmina og sagði engum.
87. Ég byrjaði að vinna hjá opinberri stofnun á vegum borgarinnar í tímabundinni
sumarráðningu á svipuðum tíma og ég var í framboði fyrir nærri 20 árum. Ég
var vöruð við einum eldri karlmanni sem starfaði þarna. Samstarfskonur
sögðu, passaðu þig á því að vera aldrei ein með honum á skrifstofu, ekki segja
já ef hann biður þig að vinna með sér verkefni frameftir og aldrei þiggja far
með honum heim. Ok! Takk sagði ég. Einn daginn stend ég við bókhillur að
leita að einhverju, sný baki í dyrnar. Allt í einu er hann kominn þétt upp að
mér, rennir hendinni á sér í klofið á mér og segir: ,,mikið hefur þú verið falleg
lítil stúlka.” Mér krossbrá, æpti, snéri mér við og sagði við hann að ef hann
reyndi svona aftur myndi ég kæra hann! Hann glotti og sagði: ,,Það hefur nú
verið reynt væna, við lítinn árangur,” og rölti glottandi í burtu. Ég var í sjokki og
skalf. Frétti svo að samstarfskona hans í framhaldsskólanum sem hann
starfaði í sínu aðalsstarfi hafi kært hann, málið látið niður falla, hún auðvitað
hrökklast úr starfi og hann haldið sínu striki. Seinna sá ég hann taka við
verðlaunum sem kennari ársins í sínum skóla!
88. Var rétt rúmlega tvítug og var boðið að vera kosningastýra flokksins í
kjördæminu. Stuttu áður hafði vinur minn sagt mér að það væri ekkert endilega
líklegt að ég fengi starfið, hann hefði nefnilega sóst eftir þessu starfi og bjóst
við að fá það.
En allavegana, kosningastjórn kjördæmisins fundaði reglulega en fundirnir
voru oft ómarkvissir framan af því oddviti flokksins var reglulega með störu á
brjóstaskoruna mína meginþorra fundarins og hélt illa fókus, þeir gengu betur
þegar ég passaði mig að vera þannig klædd að ekki sæist neitt í brjóstin.
Í fögnuði eftir kosningar kyssti odddvitinn mig svo án þess að ég hafi gert neitt
til að gefa til kynna að ég hefði nokkurn áhuga á því (hann var nota bene á
aldur við foreldra mína).
89. Þegar við töluðum fyrir kynjaðri hagstjórn í fyrsta skipti í borgarstjórn hlógu
karlkyns borgarfulltrúar upphátt og hæddust að okkur með frammíköllum sem
26
tíðkast ekki í borgarstjórn, ólíkt Alþingi, nema við alveg sérstök tilefni. Sem
þeim fannst þetta vera.
90. Ég hef setið í fjölda nefna og stjórna. Í einni stjórninni var óþolandi oft sem ég
þurfti að taka hönd manns sem sat við hliðina á mér, af hnéinu/lærunu á mér –
þessi stanslausu grip í mann eru virkilega þreytandi!
91. Karl sem gegndi trúnaðarstörfum í stjórnmàlaflokki nauðgaði ungri konu í
flokknum í partýi à vegum flokksins. Honum var gert að fara úr öllum
trúnaðarstörfum á vegum flokksins en af því að hann er “svo duglegur” var
hann fljótlega mættur á alla pósta/fundi/viðburði. Þegar konur gerðu
athugasemdir við þetta og neituðu að taka þátt yrði hann þátttakandi var hann
tekinn úr opinberum störfum en geymdur á bakvið í aukastörfum enda “svo
duglegur”, fyrir utan það hversu slæmt það yrði fyrir fjölskylduna hans ef hann
fengi ekki að vera með…
92. Á fyrsta kjörtímabilinu mínu í bæjarstjórn var ég varabæjarfulltrúi og formaður
félagsmálaráðs. Skömmu eftir kosningar eignaðist ég barn sem ég var með á
brjósti. Einn daginn komu tveir smiðir í heimsókn á meðan ég var að gefa
barninu. Þegar ég var búinn að gefa honum rétti ég pabbanum barnið og sagði
ég þarf að fara að mæta á fundinn. Þá spurði annar þeirra hvert ég væri að
fara. Hún er að fara á fund og það er fundur á fund ofan sagði eiginmaðurinn
og hló. Ekki líkaði smiðnum þetta og hann sagði: Aldrei myndi ég leyfa minni
konu að svona! Það skemmtilega er að þessi maður er núna einlægur
stuðningsmaður kvenna í stjórnmálum.
93. Stelpur, held að ég hafi verið nokkuð heppin en auðvitað mætt alls konar
viðmóti karla á pólitískum ferli. Ekki allt kynferðislegt en oftast tilraun til að
“sætte meg paa plads”. Nokkur dæmi:
– í þingsal eftir ræðu: Ertu ekki í jafnvægi?
– í biðröð í matsal (hádegi): Hver er að passa? (ég snappaði)
– á ca þúsund fundum: Ég búin að leggja eitthvað til, sem er síðar endurtekið
27
af karli á sama fundi og fagnað sem frábærri tillögu.
– landsfundarpartí (viðkomandi drukkinn): Hæ, mig hefur alltaf langað svo að
sofa hjá þér (!)
94. Vertu ákveðin en ekki reið. Ekki missa stjórn á þér. Segðu það sem þú meinar,
bara ekki þannig að það sé óþægilegt að heyra það. Segðu það öðruvísi.
Stattu með sjálfri þér en ekki vera einstrengingsleg.
Ekki vera einsmáls, þú verður að geta talað um allt en sjáðu samt
femínismann fyrir okkur hin, við viljum ekki vera óvinsæl.
Ekki tala út frá tilfinningu, hafðu staðreyndir á hreinu. Ekki vera samt alltaf að
biðja um þessar kynjuðu greiningar, stjórnkerfið er undir alveg nægilegu álagi.
Brostu.
95. Á fundum í stjórn fjármálastofnunar sem ég var í (ca áratug) var mér iðulega
boðin aðstoð við að skilja hluti en körlunum var aldrei boðin aðstoð jafnvel þó
þeir væru sumir illa að sér, vissu ekkert um bókhald, lítið um fjármál,
peningamargfaldararnn o.s.frv. Þó ég væri með BS í viðskiptafræði breytti það
engu. Þetta var arfur af gamla tímanum sem ég vona að konur séu þurfi ekki
lengur að glíma við.
96. Í pallborðsumræðum á vegum félagasamtaka þar sem tekist var á um ólík
sjónarmið í aðdraganda kosninga spurði sitjandi þingmaður og frambjóðandi
annars flokks hvort hann mætti kyssa mig. Síðar í sömu pallborðsumræðum
sagði sami maður að hann væri skotinn í mér.
97. Þegar ég var valin í ræðulið í lagadeildinni því ég væri svo hvöss. Ekki
ákveðin, sjálfsörugg eða flott. Heldur hvöss.
98. Eitt skiptið var ég að fara yfir fjárhagsáætlun bæjarins (ég var forseti
bæjarstórnar og varabæjarstjóri). Ég hafði vandað mig mikið við gerð
ræðunnar og síðan fóru fram umræður. Einn eldri maðurinn kom síðan til mín
og sagði: Mikið var gaman að horfa á þig en ég veit ekkert hvað þú sagðir.
28
Það er aukaatriði!
99. Einu sinni var ég kölluð skraut. Ég stóð við hliðina á Karlmanni/þingmanni á
blaðamannafundi vegna fjárlaganna. Ég sat í fjárlagagenefnd og hafði well,
dýpri þekkingu á því sem vvar verið að tala um. Allavega, fréttamaður (nafn
tekið í burtu) kemur og spyr hvort „þú sért ekki tilbúinn í viðtal“ og horfir
eitthvað upp í loftið og við spyrjum hvort okkar hann vill tala við. „Karlinn (nafn
tekið í burtu) en þú getur staðið svona til hliðar sem svona skraut.“. Ég hrópaði
yfir salinn “Þú kallar mig sko ekki skraut!” Skilst síðan að hann hafi haldið að
ég væri varaþingmaður og þess vegna ekki viljað tala við mig. Þetta er NB
þingfréttaritari og ég var þá búin að sitja á þingi í þrjá mánuði sirka. Gaman.
Gott að vera skraut í pólitík.
100. “Það verður munur þegar þú kemst inn á þing, þá verður eitthvað fallegt
að horfa á í ræðustól Alþingis”. Þetta sagði ungur karlmaður við mig. (Það er
sem sagt hlutverk kvenna að vera fallegar í ræðustól fyrir karla að horfa á).
101. Sama dag og tveir fyrrverandi og þáverandi formenn Landssambands
Sjálfstæðiskvenna höfðu sent frá sér yfirlýsingu um brotthvarf sitt út flokknum
hitti ég einn merkilegan karl: MK “Jæja það er nú gott að vera laus við þessar
frekjur þarna!” Ég “Já þú meinar eins og mig?” MK “Ha! Ert þú hætt? Ég hélt
nú að þú yrðir síðasta manneskjan til að segja þig úr flokknum!” Ég móðgaðist
en hrútskýrendur hafa sagt mér að þetta hafi verið vel meint…
102. Þó ég hafi ekki orðið fyrir grófu ofbeldi innan stjórnmálanna
sjálfra heldur annars staðar er það afar erfitt að labba inná vinnustaðinn
Alþingi og mæta þar nauðgara þekktum í minni kreðsu. Hann er þar ekki
starfandi lengur.Annars er tippafýlan stæk í stjórnmálunum. Kvartað yfir
framboði að því að kallinn lenti neðar í sæti og ég lét hann ekki vita af
framboði. Farið rangt með nafn og talað um hvers dóttir ég væri frekar en mig.
29
103. Var eitt sinn á fundi og talaði fyrir ákveðnu máli sem var mér hjartans
mál. Þrir karlar sátu og ég hélt að þeir væru að hlusta, en nei, einn horfðist í
augu við mig og sagði: „Oh, þessi bláu augu!“ og hinir stundu. Sló mig
algjörlega út af laginu, sem var sjálfsagt ætlunin
104. Í fjölmennu boði stóð ég á tali með nokkrum aðilum, þ.m.t. fyrrverandi
sendiherra gagnvart Íslandi, eldri erlendum manni. Umræðuefnið var þá
nýafstaðnar kosningar og áherslur nýrrar ríkisstjórnar. Þegar ég hef orðið
grípur maðurinn fram í með eftirfarandi orðum: “Jájájá…. en það sem kemur
mér svo á óvart ha (lítur á karlmanninn sem stóð í sama hóp) er hvað þessar
aðstoðarkonur eru allar sætar! Ég hef nú hitt tvær og þær eru báðar svo sætar,
þessi (bendir í átt að mér) og *annar aðstoðarmaður* !?”
Ég stóð við hliðina á honum en hann hefði ekki getað sýnt meiri vanvirðingu
nema þá kannski ef hann hefði klipið í rassinn á mér í leiðinni. Öllum leið
kjánalega en ekkert okkar sagði neitt við manninn. Áttum held ég erfitt með að
trúa að þetta hefði gerst. Tveir höfðu þó orð á því eftirá hvað þetta hefði verið
súrrealískt.
105. Þegar ég varð reglulega fyrir kynferðslegri áreitni af samflokksmanni
mínum sagði vinum minn feminista og áhrifakonu í flokknum frá hegðun hans.
Hún sagði vini mínum að ekki mætti skrímslavæða ungan mann á uppleið. Ég
hætti að þora að drekka á viðburðum á vegum flokksins því ég var hrædd um
að hann myndi nýta sér yfirburðastöðu sína ef ég yrði of drukkin.
Ásökunum mínum var aldrei tekið alvarlega svo ég hætti alveg að mæta á
viðburði á vegum svæðisfélagsins sem hann starfaði fyrir vegna þess að mér
leið svo illa í kringum hann. Þrátt fyrir að fleiri ungar stúlkur hafi stigið fram og
lýst sömu áreitni þá fær hann enn að sinna trúnaðarstörfum innan flokksins.
106. Það sem mér fannst erfiðast við að fara í stjórnmál var að karlkyninu í
flokknum fannst það eiga mig og ég hugsaði alltaf með mér hvort að ég þyrfti
að þola öll þessi faðmlög þar sem brjóstin á mér þrýstust upp við viðkomandi,
endalaustu faðmlög þar sem hendin var haldið um mjaðmirnar og ég dregin
30
að. Ég man að ég reyndi að taka í hendina á mönnum með báðum höndum til
að mynda svona mótstöðu við að vera dregin að viðkomandi. Eftir mina fyrstu
kosningavöku sem oddviti, man ég að ég fór í bað þegar ég fór heim og reyndi
að þvo allt þetta af mér, mér var svo misboðið hvað karlmönnum fannst þeir
eiga mig. Ég hugsaði, kannski kann ég ekki að setja mörk og læt of mikið yfir
mig ganga.
107. Í hlutverki pólitíkus og þá sérstaklega í hlutverki frambjóðanda hef ég oft
reynt að rétta bara út hendina til að heilsa og sleppa þannig við ofurþéttu
faðmlögin, þuklið, káfið og kossana. Það er bara ekki í boði. Og alls ekki er í
boði að brosa ekki bara og taka þátt í þessu hlutverki sem ég kaus jú sjálf að
setja mig í með öllu því sem tilheyrir.
108. Ég þoli ekki freka kallinn”…”ég tel mig hafa eitthvað fram að færa og vil
vera með til að styrkja hópinn”… “ég ætla ekki að fara gegn einum eða
neinum”…sagði karl á sjötugsaldri þegar hann tilkynnti mér, oddvitanum á
listanum, að hann hyggðist bjóða sig fram í prófkjöri flokksins. Hann væri nýr í
stjórnmálum -hvort ég gæti gefið honum góð ráð – hverja hann þyrfti að tala
við, hverjir væru lykilmenn o.s.frv.? Auðvitað gaf ég honum öll þau góðu ráð
sem ég gat gefið, manninum sem sagðist ekki þola freka kallinn, manninum
sem ætlaði að breikka listann. Daginn sem framboðsfresturinn rann út hringdi
hann. “Ég ætla að sækjast eftir fyrsta sætinu”…hann sagðist ekki geta gert
annað, annars myndu freku kallarnir ekki styðja hann
109. Mér var boðið í kynnisferð til útlanda þegar ég var nýorðin
aðstoðarmaður ráðherra, þá rúmlega þrítug. Hópurinn var blandaður, karlar og
konur, aðallega kennarar og fólk tengt stjórnmálum. Fyrsta kvöldið fór
hópurinn saman út að borða. Það var mikið spjallað en ég hafði mig ekki mikið
í frammi þar sem ég þekkti engan í hópnum þó ég kannaðist við þá sem komu
úr stjórnmálunum. Ég var rétt að byrja að segja eitthvað þegar þingmaðurinn í
hópnum grípur í hendina á mér og segir yfir hópinn…”Ragnheiður mín, ertu nú
31
ekki til í að hneppa skyrtunni þinni að þér svo að við karlmennirnir í hópnum
getum einbeitt okkur að því sem þú hefur að segja”. Ég tek það fram að ég var
í síðerma skyrtu og toppi innanundir þannig að það var frekar lítið að sjá. Það
sló þögn á hópinn, mér leið eins og ég sæti þarna allsber.
110. Sem betur fer ekki lent í kynferðislegri áreitni eða kynferðislegu ofbeldi
af hendi stjórnmálamanna, alla vega ekkert svo slæmt að það sitji í mér. Hins
vegar var ég margoft vöruð við því að vera ein á fundi með ákveðnum
bæjarkarlpólitíkusi. Hann var/er alræmdur fyrir áreitni. En ég hef oft orðið fyrir
áreitni inni í stjórnsýslunni, af hendi embættismanna og annarra opinberra
starfsmanna. Króuð af úti í horni og gripið í klofið á mér, vælt í mér að fá mér
glas uppi á herbergi á fundum úti á landi með giftum körlum, gamlir
embættiskarlar að segja óviðeigandi hluti, kennarar í HÍ að tala við brjóstin á
mér o.s.frv. Niðurlægingu af öðru tagi þekki ég vel eins og allar konur, en þar
sem þessi hópur snýst um versta ofbeldið – kynferðislega áreitni og
kynferðislegt ofbeldi læt ég staðar numið. Skora á ykkur systur sem hafið lent í
virkilega slæmum hlutum í þessum geira að opna á meinið, það hjálpar ykkur
meira en ykkur grunar (þekki það af eigin reynslu) og hjálpar líka öðrum.
111. Ein saga ótengd kynferðislegu áreiti reyndar. En þegar ég bauð mig
fyrst fram 2013 var ég áköf og röggsöm og hengdi undirskriftarlista á
korktöfluna á ganginum í kennarastofunni. Tveimur tímum seinna var búið að
taka hana niður og setja hana í hólfið mitt. Ég fattaði þá um leið að kannski
væri þetta ekki alveg við hæfi og fékk staðfestingu á því frá yfirmanni mínum
sem hafði tekið þetta niður. Tveimur árum seinna var annar samstarfsmaður
minn (kk) að bjóða fram fyrir sama flokk (já, ég dróg hann með) og gerði slíkt
hið sama. Það fékk hins vegar að hanga alveg óáreitt á töflunni og svo þegar
annar kollegi í öðrum flokki (kk) gerði slíkt hið sama án athugasemda í haust
fór ég að velta fyrir mér hvort að þetta hafi í alvöru verið vegna þess að ég er
kona eða hvað haldið þið?
32
112. Við vorum nokkur á vinnufundi úti á landi vegna stofnunar nýs flokks.
Um kvöldið var eldaður góður matur og fengið sér í glas. Þegar leið á kvöldið
og allir voru að tygja sig í háttinn kemur karlmaður úr hópnum að mér (giftur)
tekur utan um báðar kinnarnar á mér og reynir að stýra höfðinu á mér að
munninum á sér um leið og hann segir “mig langar að kyssa þig”. Ég náði
einhvern veginn að snúa honum frá á alveg fáránlega kurteisislegan hátt (held
hann hafi samt kysst mig á kinnina) . Ég vildi nú ekki vera með neitt vesen en
ég fann vel fyrir skömminni yfir þessu atviki!
113. Á alþingi man ég eftir mönnum (3) sem leituðust við að reyna að
lítillækka konur með tvíræðu eða ágengu tali, fasi eða skrifum, allt undir því
yfirskyni að þykjast vera fyndnir. Ekki fyndið.
Svo voru þeir sem ætluðust til að konur á þingi létu hvað sem er yfir sig ganga.
Dæmi: Fulltrúi hagsmunaaðila mætir á nefndarfund, fullur eða ófullur, að kvöldi
rétt fyrir jól. Ætlast til þess að geta kysst og/eða kjassað kvenkyns
nefndarmann (mig) að vild. Það var bæði vandræðalegt og viðbjóðslegt.
Vafasöm tilboð og þaðan af verri ágengni virðast fylgja sumu alþjóðlegu starfi
og ekki bætir úr skák ef þingkona er yfirlýstur feministi. Fannst stundum að
það væri verið að reyna að kveða niður feminismann/feministann með þessu
háttalagi og væntanlega að veifa einhverju sigurtákni á eftir. Vonskan, þegar
það gekk ekki, gat verið ógnvekjandi. En við erum ekki hræddar.
114. Ég fékk tölvupóst fyrir nokkrum árum frá áhrifamiklum þingmanni
flokksins sem fór fram á afsögn mína úr því embætti sem ég skipaði innan
flokksins vegna þess að hann taldi mig (ranglega) bera ábyrgð á frétt sem
honum líkaði ekki. Hann bað mig svo afsökunar. Síðar kom í ljós að hann hefði
tilkynnt formanni flokksins og framkvæmdastjóra að hann hefði farið fram á
leiðréttingu á fréttinni, hellt sér yfir nánustu samstarfskonu mína og tilkynnt að
ef þetta yrði ekki gert hefði hann veiðileyfi á mig og hygðist nota það. Þessi
maður er enn áberandi í stjórnmálum og álítur sig feminista.
33
115. Ég hef ekki mörg sögu að segja hef ekki verið fyrir kynferðisofbeldi eða
áreitni af embætismenn eða stjórnmálamenn hér á Íslandi enn hef upplifuð
annað tegund af áreitni og það er fordóma, vantraust og útlendingahatar í
minn garð. Ekki er ég bara kona í stjórnmála ég er útlensk kona í stjórnmála.
Þið hafið flest öll séð það sem fer fram opinbert í blöðum, samfélagsmiðlun og
blessuð kommentkerfið. Það sem þið hafi ekki séð eða upplifuð er alls ekki
fallegt og vinnur gegn öryggi og sjálfstraust. Kannski stór ástæðu fyrir því að
ég er virðist vera óörugg eða tilfinngarík.
Það er oftar en hægt er að hugsa ykkur, að mér er sagt að ég get eða á ekki
að gera hlutinum, jafnvel að ég á ekki einu sinni að hugsa mér um að taka þátt
eða bjóða mig fram eða profa hitt eða þetta því að það eru “aðrir” sem gæti
sinnt því betur. Íslensku er ekki nóg góð eða ég skil ekki hluti nægilega vel er
oft “mannsplained” (auðvitað mat örðum ekki mín). Bæði karlmenn og konur
tala um hluti öðurvísi við mig (til dæmis hæga á tali, útskýra xtra mikið eða
segja hreinlega “nei þú skilir þetta ekki”.) Hreinlega er oft bara talað niður til
eða í kringum mig.
Verst er þegar ég frétti gegnum öðrum um hversu oft ég hef verið lítið fram hjá
eingöngu vegna þess að ég er einmitt ekki bara kona heldur útlensk kona.
Gott er að biðja mig að tala um málefni innflytjenda enn ekki alltaf er mér treyst
að tala til dæmis um málefni tengd heilbrigðis, húsnæðis, velferðar eða
útanríkismál.
Erfit er að tala um hversu oft ég upplifa slíku niðurlaging því að oftast eru fólk
ekki að “meina” neitt, heldur þeim finnst að þau eru að gera mig greiða eða
vernda mig. Svo er það þannig að þegar ég tek það nær mig þá er ég of
viðkvæm eða að misskilja eða bara erfið kona. Hér er kannski gott að taka
fram að ég upplifa það bæði af körlum og konum.
116. Ótal oft hef ég verið spurð þegar að ég hef verið í framboði til
Alþingiskosninga hvernig í ósköpunum ég ætli mér að vera þingmaður eigandi
4 börn! Og svo þegar að ég hef ‘bara’ orðið varaþingmaður þá koma
athugasemdir eins og: Það er bara eins gott að þú komst ekki inn, börnin þurfa
34
svo á þér að halda osfr.Svo koma endalausar yfirlýsingar þar sem að mér er
‘tilkynnt’ það að ég hafi ekki tíma fyrir hitt og þetta, fundi út á landi og slíkt,
vegna þess að ég á svona mörg börn. Ég er ekki spurð, mér er það
tilkynnt.Þessu sitja karlmenn í stjórnmálum ekki undir. Þetta eru ekkert annað
en óþolandi fordómar og forsjárhyggja.
117. Ég byrjaði ung að starfa fyrir flokk og varð fljótlega formaður ungra í
mínu sveitarfélagi. Ég treysti mér þó eingöngu að segja frá kynbundinni
niðurlægingu.Gekk vel fyrst en svo fór að bera á í prófkjöri að efast væri mína
greind sökum aldurs og kyns. Það hringdi í mig kk samflokksmaður þá og
spurði hvort ég myndi ekki stilla ákveðnum frambjóðenda í 1.sæti. Ég sagði
svo ekki vera ætlaði að stilla öðrum en hann lagði til í 1.sætið. Hann sagði
þá:”viltu ekki tala við pabba þinn eða einhvern sem hefur vit á þessu.” Ég man
ekki hverju ég svaraði en það fyrsta sem ég gerði var að hringja í þann sem ég
ætlaði mér að setja í 1.sæti og spyrja hvernig og hvort ég mætti vinna fyrir
hann sem og ég gerði í nokkur ár. Hann varð minn lærifaðir í stjórnmálum og
talaði alltaf við mig sem jafningja þátt fyrir tæplega 40 ára aldursmun.
Fyrir líklega 8 árum var mér boðið sæti ofarlega fyrir þann sama flokk í því
sveitarfélagi sem ég bý í. Ég mætti á fund með tveim kk tilbúin að ræða þau
málefni sem ég vildi. Fljótlega fann ég að þeir kepptust við að segja mér að ég
þyrfti ekki að hafa áhyggjur af ábyrgð eða þekkingu á málefnum, þá sagði
annar þeirra:” okkur vantar svo konu í 2.sætið. Ég afþakkaði og afskiptum
mínum við þann flokk lokið og stjórnmálin sett á ís þá 28 ára.
Ég treysti mér ekki að segja frá öðru áreiti.Í fyrra steig ég aftur inn í pólitíkina
tók sæti ofarlega í öðrum stjórnmálaflokki, eldri og gift kona og hef ekki fundið
fyrir kynbundnu áreiti né fengið útlits ábendingar ennþá.
118. Ég lenti í því á mínum yngri árum (hér talar miðaldara kona 😉 að
þingmanni fannst í lagi að vera mjög ágengur við mig sem ungan
varaþingmann á einhverri skemmtuninni, ráðherra fannst við hæfi að leggja
hönd á læri þegar ég var að ræða við hann mál sem mér fannst mjög
mikilvægt (og NB tengdist lærinu mínu ekki neitt og heldur ekki lambakjöti ef
35
því er að skipta) Ég hef ekki upplifa slíkt nú á síðstu árum og hélt (eða kanski
réttara sagt vonaði) að þetta væri breytt, en svo er greinilega ekki. Breytum
þessu.
119. Þegar ég var að stíga fyrstu skrefin mín sem þingmaður þá fékk ég
símtöl frá eldri mönnum sem vildu heyra röddina mína. Það var sérstaklega
einn sem gekk mjög langt og vann greinilega vinnu, þar sem hann var einn og
samkvæmt símtalinu þá gisti hann á staðnum. Hann tók það fram hann væri
kominn upp í rúm og vildi heyra rödd þessarar myndalegu konu sem væri
komin á þing! Það þarf ekki að fara mörgum orðum um hversu ömurlegt þetta
var en hann fékk svo sannarlega að heyra að þetta væri ekki í boði. Þegar ég
hitti hann síðar á viðburði innan flokksins, þar sem hann var með konu sinni,
þá kom hann til mín og sagði það væri gott ef konan hans fengi ekki að vita af
þessu. Ég hef aldrei og mun aldrei geta þennan mann. Það sem mig langaði
að labba upp að konunni hans og segja henni frá. Ég gat það ekki, var ekki
nógu sterk. Auk þessa voru það einkaskilaboð á Facebook frá mönnum.
Skilaboð sem innihéldu athugasemdir um útlit mitt og framkomu. Þessi
skilaboð bárust undantekningalaust um miðjar næstur, oftast um helgar.
Símtöl þar sem maður klæddi sig ekki við hæfi. Var ekki í nógu þröngum
fötum, hárið ekki í lagi og framkoman auðvitað … það var varla hægt að tala
um það, svo hrikaleg var hún. Þetta voru alltaf símtöl frá karlmönnum. Einnig
tek ég undir orð þeirra um að handabandið virtist ekki duga til að heilsa mér á
fundum. Það þurfti í of mörgum tilfellum kossa og káf.
120. Gæti sagt ykkur hér frá ótal atvikum frá því ég fór að taka þátt í pólitísku
starfi en sem fjölmiðlafulltrúi ráðherra átti ég “auðvitað” að vera í
ástarsambandi við ráðherrann enda með öllu ómögulegt að kona innan við
fertugt gæti verið í svo vandasömu starfi nema að vera að sofa hjá eldri
manninum sem var ráðherra. Þetta gekk svo langt að ég var skv. sögunum
orðin ólétt eftir hann. Sú saga tröllreið öllu hér fyrir nokkrum árum og komst
svo langt að mér var tilkynnt að frétt um málið og myndbirting var tilbúin á
forsíðu Séð og heyrt…Mín starfsreynsla sem fjölmiðlakona á íslenskum og
36
erlendum fjölmiðlum skipti engu máli, ég hlyti bara að vera komin þangað sem
ég var af því ég svæfi hjá ráðherranum.
121. En mig langaði að nefna eitt sem mér hefur fundist óþægilegt á þingi en
það er þegar þingkonur stíga í pontu og karlaráðherrarnir á ráðherrabekknum
horfa upp og niður eftir rassinum á konunum í pontu. Ég hef séð þetta gerast
ótal sinnum þegar stöllur mínar á þinginu standa og flytja ræður sínar og ég er
alltaf ofur-meðvituð um þetta þegar ég stíg í pontuna í staðinn fyrir að einbeita
mér 100% að því sem ég er að segja. Ég ætla ekki að nefna nöfn á þeim
karlaráðherrum sem eru verstir með þetta en það er auðvelt að finna út úr því.
Þetta er fullkomlega óviðeigandi hegðun og til þess gert að niðurlægja konur
og taka þær á taugum. En er auðvitað svo ótrúlega afhjúpandi fyrir störukarlana.
122.
Ég var ung kona nýlega þrítug og var kosin í stjórn félagasamtaka, sem mér
fannst heiður af, því ég var fyrsta konan sem var kosin í stjórn þessa félags,
sem var gamalt og rótgróið.
Ég mætti á fyrsta fundinn með miklar væntingar og ætlaði að láta að mér
kveða. Var slegin flöt á fyrsta fundi.
Byrjað var á að bjóða okkur velkomin sem voru að setjast ný í stjórnina og
bætt við í lokin. „Við keyptum nýjan sófa í tilefni að það kona var að setjast í
stjórnina“ Annar bætti við
„þau geta notað sófann hún og formaðurinn enda bæði einhleyp.“ (allir hlógu)
Vissi ekkert hverning ég átti að taka þessu og fann lengi vel til óöryggis í
samskiptum við karlana.
123.
Ég var í kvennaboði uppúr 1990, gestgjafinn (góð vinkona mín) spurði hvort ég
gæti ekki komið því í kring innan Kvennalistans að huggulegri konur veldust
þar til áhrifa. Ég hváði og þá sagði hún að í hvert sinn sem Guðrún
Halldórsdóttir birtist á skjánun færu eiginmaður hennar og faðir að tala um
37
hvað hún væri feit og hallærisleg og hlustuðu ekkert á það sem hún segði. -Ég
spurði hvort það sama myndi ekki gerast ef þingkonan væri “hugguleg”, þá
færu þeir bara að tala um hve hún væri sæt og fín því málið væri að þeir
hlustuðu aldrei á konur. – Hún taldi sig vera að gera okkur greiða með því að
koma þessum skilaboðum á framfæri.
124. Hef ekki upplifað kynferðislega áreitni en asnalegar athugasemdir sem
eiga líklega að vera hrós, en … hitta bara ekki í mark. Hér eru nokkur nýleg
dæmi:
– Formaður félagasamtaka sem bauð í veislu og kynnti mig fyrir velunnurum og
ráðherra með þessum orðum: „Sjáið hvað við eigum glæsilega bæjarfulltrúa“!
Leyfði mér að vera í kjól og á hælum þetta kvöld. Vitlausa ég!
125. Á þingi stjórnmálaflokks var unnið að því að koma jafnréttisákvæði inní
samþykktir hans. Kvennahreyfing flokksins og konum innan hans var sérlega
umhugað að ná þessu í gegn og var ég ein þeirra sem beitti mér fyrir að
ákvæðið yrði samþykkt. Þrátt fyrir að fjölmargir karlar hafi verið sama sinnis var
þó nokkur hópur sem var ósáttur við fyrirhugaðar breytingar. Ég átti erindi fram í
mannlaust stórt andyri meðan á fundinum stóð og var þar á gangi þegar 3 karlar
komu út úr salnum í hinum enda þess. Einn þeirra tók sig útúr hópnum og gekk
til mín, (ca 20 metrar) tók um axlir mínar, beygði höfðuðið milli brjósta minna og
kúgaðist og lét eins og hann væri að kasta upp. Mér varð um og ó en maðurinn
gekk svo frá mér orðalaust og hvarf. Viðbrögð mín voru að fara að starfsmanni
til að athuga hvort hún hefði séð þetta og hvort hún gæti staðfest að þetta hefði
gerst, ég trúði því varla sjálf. Síðar um daginn, meðan á fundinum stóð, færði
flokkssystir mín manninum plastpoka svona ef honum yrði óglatt aftur. Þegar ég
kom heim daginn eftir að þinginu loknu beið mín tölvupóstur uppá tvær síður þar
sem maðurinn, sem n.b. var lögfræðimenntaður, baðst afsökunar á því að hafa
rekist á mig í mannþrönginni! Árið eftir varð þessi maður þingmaður flokkisns en
átti þar ekki langa setu.
38
126. Mér var byrlað nauðgunarlyf á landsfundarhófi stjórnmálaflokks, ég
skammaðist mín alltaf fyrir að hafa þegið glas af ókunnugum manni, kenndi
sjálfri mér um hvernig fór og ræddi þetta við fáa, en sem betur fer fór betur en á
horfðist, það var gott fólk sem sá að ég var farin að missa fæturnar undan
mér(eftir 2 hvítvínsglös) þarna er ég komin í blackout man lítið sem ekkert eftir
þessu, en blessunarlega þá var mér skutlað heim, er þeim hjónum ævinlega
þakklát, hefði getað endað með skelfingu. Finnst gott að það er vakning í
þessum málum, takk fyrir þetta framtak, svona framkoma á ekki að
lýðast. #MEETOO
127. Ég er svo oft spurð að því hvernig ég geti starfað, ferðast vegna vinnu
og átt fjögur börn og rekið heimili! Mín leið var að uppræta fyrst mína eigin
fordóma og reyna að vera skítsama um svona athugasemdir – virkar oftast
128. Fjórum árum síðar voru nokkrir karlar í mínum eigin flokki sem brugðu
undir sig betri fætinum og bjuggu til nýja ófrægingarherferð gegn mér, sem ég
nenni ekki að rifja upp, enda veit ég að ófrægingarherferðir eru alfa og omega
í stjórnmálum og tek það ekki persónulega. Þetta er ekki persónuleg saga, hún
er okkar allra, og margar okkar gætu án efa skrifað heilar bækur um okkar
eigið “me too”, en ég læt þetta duga að sinni.
129. Upplifunin af því að vera svo oft eina konan eða ein tveggja kvenna í
hópum (með strákunum) við ákvörðunatökur, undirbúning mála, plotta …. Og
jafnvel stundum ,,hleypt” að borðinu þegar búið var að taka flestar
ákvarðanirnar en það vantaði ,,fulltrúa” kvenna við borðið til að allt liti betur út.
130. Fyrir um hundrað árum óttuðust sumir karlmenn það að konur fengju
kosningarétt, hver ætti að sjá um börnin og heimilið? Og hvað kæmi næst,
kannski framboð kvenna? Þegar Kvennalistinn var stofnaður 1983 varð óttinn
sá að þær kæmu konum inn á Alþingi og jafnvel málum sínum á dagskrá. Þegar
undirskriftalisti kvenna úr stjórnmálastarfi verður tilbúinn vona ég að næsti ótti
39
þeirra verði sá að konur hætti að taka við góðum leiðbeiningum þeirra,
athugasemdum, aðdráttunum, þukli og káfi.
131. ——————————–
Sjálfsmyndin
Ég horfði í spegil
og málaði mynd.
En ég leyfði öðrum
að klára hana.
Þeir trömpuðu á henni
börðu og mörðu
meiddu og brutu.
Ég vildi ekki horfa
en málaði mynd.
Í þetta sinn ætla ég
að klára hana sjálf.
132. Einn aðili sem ég þurfti að vinna með á vettvangi sveitarstjórna var
sífellt að spyrja mig hvernig nærbuxurnar væru á litinn eða bjóstahaldarinn og
hvort það væri búnda í nærfötunum! Hann sagði líka við mig ýmislegt miður
skemmtilegt og kleip mig. Nokkrir króuðu mig af og reyndu að káfa á mér og
kissa. Ég var oftast eina konan í nefndum og stjórnum og fékk að heyra ýmsar
mjög grófar athugasemdir en það lagaðist undrafljótt eftir að önnur kona
bættist við. Þá var það ekki sjaldgæft að það gleymsit að gefa konum orðið
eða að karlenn fengu orðið á undan þeim – en við konurnar létum það ekki
líðast.
133. Vil deila með ykkur einni sögu sem ég setti á FB hjá mér:
Jújú, ég hef líka fengið að heyra þetta… þegar ég var 21 árs bauð ég mig fram í
miðstjórn flokksins (sem var þá kosið á Landsfundi). Ég fékk næst flest atkvæði
eða eitthvað um 600 að mig minnir. Mjög stolt enda hafði ég töluvert fyrir því að
tala við sem flesta fundarmenn og kynna mig.
40
Þegar fundurinn var búin (í fleiri vikur eftirá) þá fékk ég ítrekuð komment frá
allskonar karlmönnum að það væri augljóst að ég væri að sofa hjá
valdamönnum í flokknum, annars væri ég ekki komin í Miðstjórn flokksins.
OG dæmin eru fleiri… OG ég er ekki þingmaður… heldur bara manneskja í
félagastarfi stjórnmálaflokks.
Ótrúlega sorglegt hvar hausinn á fólki er!
134. Sagan sem mig langar að deila með ykkur er af þingmanni, karli, sem
kjörinn var til þingsetu nokkru eftir að mínum þingferli lauk. Hann hringdi til mín,
kynnti sig og sagðist þurfa að biðja mig afsökunar á ummælum sem hann hafði
viðhaft um mig á bloggi og samfélagsmiðlum meðan ég starfaði sem þingmaður
og barðist gegn kvennakúgun og kynferðisofbeldi. Ummælin hafði ég aldrei séð,
enda gerði ég allt sem ég gat til að sneyða hjá dólgslegri umfjöllun um þingstörf
mín (og persónu mína) meðan ég starfaði í stjórnmálum. En þingmanninum
unga fyrirgaf ég að sjálfsögðu umyrðalaust.
135. Ég var í kvennaboði uppúr 1990, gestgjafinn (góð vinkona mín) spurði
hvort ég gæti ekki komið því í kring innan Kvennalistans að huggulegri konur
veldust þar til áhrifa. Ég hváði og þá sagði hún að í hvert sinn sem Guðrún
Halldórsdóttir birtist á skjánun færu eiginmaður hennar og faðir að tala um hvað
hún væri feit og hallærisleg og hlustuðu ekkert á það sem hún segði. -Ég spurði
hvort það sama myndi ekki gerast ef þingkonan væri “hugguleg”, þá færu þeir
bara að tala um hve hún væri sæt og fín því málið væri að þeir hlustuðu aldrei á
konur. – Hún taldi sig vera að gera okkur greiða með því að koma þessum
skilaboðum á framfæri.
136. Góðu ráðin og vinalegu ábendingarnar sem mér bárust að kvöldlagi í
kosningabaráttu – merkilegt nokk, bara frá körlum. Konur eiga sennilega bara
engin góð ráð að gefa.
– Skólastjórinn (sem ég þekkti ekkert) sem gekk að mér í veislu í miðri
kosningabaráttu og sagði: „Ég var að skoða bæklinginn, mikið rosalega
41
myndastu vel. Og ekki ertu nú síðri í eigin persónu.“ Gekk svo í burtu með
bjórinn sinn … Ég, orðlaus. Svipurinn þó líklega kódak móment.
– Maðurinn sem ég hitti á kosningaskrifstofunni sem settist hjá mér og vildi fá
að tala við mig „alveg út af fyrir sig af því að ég væri svo glæsileg“! … Rantaði
síðan stanslaust í hálftíma um útlendingafordóma. Veit ekki hvort honum þótti
ég jafn flott eftir það samtal samt.
– Og loks þetta … Eldri maðurinn sem kom og klappaði mér á kinnina að
afstöðnum kosningum og sagði „Þú ert búin að standa þig vel“ … Ég er 50 ára!